KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR? NASIL UYGULANIYOR?
Kısa çalışma başvuruları, işçiler adına işverenler tarafından yapılabilmektedir. İşçiler kısa çalışma talebinde bulunamazlar. TÜRK-İŞ, koronovirüs ile mücadele kapsamında sıkça duyduğumuz kısa çalışma ödeneği uygulaması hakkında bilgilendirme yaptı.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ UYGULAMASI
a) İşverenin Başvurma Koşulları
Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.
İşverenin kısa çalışma ödeneğine başvurabilmesi için; işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması (45 saat çalışma süresinin 30 saat olması gibi) veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması gerekmektedir. Bu koşulları taşımayan işyerleri kısa çalışma ödeneği için başvuruda bulunamaz.
Kısa çalışma başvuruları, işçiler adına işverenler tarafından yapılmaktadır. İşçiler kısa çalışma talebinde bulunamaz.
Koronavirüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işveren; buna ilişkin kanıtlarla birlikte Kısa Çalışma Talep Formu ile Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesini bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapacaktır.
b) İşçinin Hak Etme Koşulları
İşverenin yaptığı başvurunun olumlu sonuçlanması halinde; son 3 yıl içerisinde 450 gün işsizlik sigortası primi ödemiş ve son 60 günde hizmet akdine tabi çalışma koşulunu sağlamış işçilere kısa çalışma ödeneği ödenecektir. Bu koşulları sağlamayan işçilere kısa çalışma ödeneği ödenmeyecektir.
Örneğin son 3 yıl içerisinde 400 gün işsizlik sigortası primi ödemiş bir işçi,
Son 3 yılda 900 günü olmasına rağmen 1 ay önce iş değişikliği yaptığı için 5 gün sigorta bildirimi yapılmayan işçi Kanunda belirtilen koşulları sağlamadığı için kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayacaktır.
c) Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık brüt asgari ücretin tutarının % 150’sini geçemez.
Asgari Ücretle Çalışan İşçinin Kısa Çalışma Ödeneği Hesabı
2020 Mart ayında, kısa çalışma ödeneğine hak kazanan asgari ücretle çalışan bir işçinin ödeneği hesaplanırken bazı hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.
2020 yılında geçerli olan brüt asgari ücret tutarı 2.943 TL olarak belirlenmiştir. 2019 yılında uygulamada olan asgari ücret brüt tutarı ise 2.558,40 TL idi. Kısa çalışma ödeneği hesaplanırken asgari ücretle çalışan bir işçinin 12 aylık prime esas kazanç ortalamasının bulunması gerekmektedir.
2020 yılı Ocak ve Şubat ayı toplam prime esas kazanç: 5.886,00 TL
2019 yılı 10 aylık prime esas kazanç toplamı: 25.584,00 TL
Son 12 aylık prime esas kazanç toplamı: 31.470,00
Aylık ortalama: 2.622,50 TL
2.622,50 × %60 = 1.573,50 TL (Kısa çalışma ödeneği hesabında ortalama aylık kazancın %60’ı ödenir)
1.573,50 × % 0,759 (Damga vergisi) = 11,94 TL
1.573,50 – 11,94 = 1.561,54 TL
Aylık ortalama Kazancı brüt 9.000 TL olan işçinin Kısa Çalışma Ödeneği Hesabı
Son 12 aylık prime esas aylık ortalama kazancı: 9.000,00 TL
9.000,00 TL × %60 = 5.400 TL (Kısa çalışma ödeneği hesabında ortalama aylık kazancın %60’ı ödenir)
Ancak hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. 2020 yılında geçerli olan brüt asgari ücret tutarı 2.943 TL’dir.
2.943 TL × % 150 = 4.414,50 TL
İşçinin aylık prime esas kazancının yüzde 60’ı brüt asgari ücretin yüzde 150’sini geçtiği takdirde işçiye asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150’si kısa çalışma ödeneği olarak ödenir. Bu tutar üzerinden de damga vergisi kesintisi yapılmaktadır.
4.414,50 TL × % 0,759 (Damga vergisi) = 33,50 TL
4.414,50 TL – 33,50 TL = 4.381,00 TL (Alınabilecek en yüksek kısa çalışma ödeneği miktarı)
d) Kısa Çalışma Ödeneğinin SGK Bildirimi ve Ödenmesi
İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir. Söz konusu dönemde kısa ve uzun vadeli sigorta primleri ödenmez.
Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.
Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.
Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir.