Bu konuda en çok başvurulan yolların başında da hastaneye hiç gitmemiş kişiyi hastaneye gitmiş, muayene olmuş, tedavi görmüş gibi göstermek, bilgisi ve haberi dışında kişiler adına ilaç yazdırıp eczanelerden alıp, medikal malzeme alıp para karşılığı dışarıda satmak. Bu yola başvuranlar kişilerin T. C. Kimlik numaralarını ele geçirerek eylemlerini gerçekleştiriyorlar. Daha çok pahalı ilaçlar için bu yola başvurulabiliyor. Tabii SGK bu tür olumsuzlukları engellemek için birçok tedbiri alıyor ancak yine de tam olarak engelleyemiyor maalesef.
Bu konuda sadece SGK’nın tedbir alması yetmiyor, vatandaş, sigortalı olarak da temkinli, dikkatli ve duyarlı olmak, sorumlu hareket etmek gerekiyor. Çünkü sağlık alanında yapılan suiistimal, sahtekarlık ve dolandırıcılıklar daha çok SGK’yı zarara uğratsa da sonuçta SGK’nın zararı da vatandaş olarak hepimizi ilgilendirdiği gibi, bazı durumlarda T.C. Kimlik Numarası kullanılarak yapılan dolandırıcılık ve sahtekarlıklar o kişiyi doğrudan etkiliyor. Örneğin; T.C. Kimlik Numarası kullanılarak hastanede muayene olmuş gibi gösterilen kişi adına muayene katılım parası tahakkuk ediyor, onu ödemek zorunda kalıyor. Adına yazdırılmış ilaç sık kullandığı bir ilaçsa kendisi de aynı ilacı doktora yazdırıp eczaneye gittiğinde, ilacı yeni almış, süresi dolmamış göründüğünden alamıyor, parasını ödeyip almak zorunda kalıyor. Herhangi bir soruşturma olduğunda gidip ifade vermek, bazen olayın bilgisi dışında gerçekleştiğini ispatlamak zorunda kalıyor.
İsteyen herkes artık T.C. Kimlik Numarası kullanılarak kendisini adına hastaneye gidilip muayene olmuş gibi gösterilip gösterilmediğini, kendisi adına sahte reçete yazdırılıp ilaç alınıp alınmadığını, ilaç veya medikal malzeme raporu çıkarılıp çıkarılmadığını, kendisi adına medikal malzeme alınıp alınamadığını E-Devlet SGK sayfasındaki Genel Sağlık Sigortası Uygulamaları başlıklı kısmın altında yer alan aşağıdaki menüler üzerinden öğrenebiliyor.
İlaç e-Reçete / Reçete Bilgileri Sorgulama: Bu hizmeti kullanarak, genel sağlık sigortalıların ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin, yakın döneme ait hekimler tarafından düzenlenen e-Reçete bilgileri ile eczanelerde işlem gören reçete bilgileri sorgulanabilir. Yani bu menüden adınıza ilaç yazdırılıp yazdırılmadığını, eczaneden ilacın alınıp alınmadığını, ilaç yazdırılmışsa hangi tarihte, hangi sağlık kuruluşundaki hangi hekim tarafından yazdırıldığını, ilacın hangi eczaneden alındığını görebilirsiniz.
İlaç Rapor Bilgisi Sorgulama: Bu uygulama ile hekimler tarafından yazılan ilaç raporları görüntülenebiliyor.
4A/4B/4C Muayene Katılım Payı Sorgulama: Bu hizmet ile genel sağlık sigortalılarının ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin SUT (Sağlık Uygulama Tebliği – GSS) kapsamında aldıkları hizmetlere ilişkin muayene katılım payları sorgulanabiliyor.
Medikal Malzeme Sorgulama: Bu hizmeti kullanarak, medikal market, işitme cihazı merkezi veya medikal eczane yolu ile temin ettiğiniz tüm medikal malzemelerin listesini sorgulayabilirsiniz.
Medikal Reçete Bilgileri Sorgulama: Bu hizmeti kullanarak, hasta alt bezi, tıbbi sarf malzeme, işitme cihazı ve hazır ortez protez gibi medikal malzemelere ait SGK reçetelerinizi, reçetenize ait katılım payı tutarını sorgulayabilirsiniz.
Rapor Bilgisi Sorgulama: Bu hizmeti kullanarak, sağlık hizmet sunucusu tarafından düzenlenmiş olan hasta alt bezi, tıbbi sarf malzeme, işitme cihazı ve hazır ortez protez gibi medikal malzemelerin kullanımına ilişkin raporlarınızın listesini sorgulayabilirsiniz.
Tedavi Bilgileri Sorgulama: Bu hizmet ile genel sağlık sigortalılarının ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin SUT kapsamındaki tedavi bilgileri sorgulanır.
SGK’nın E-Devlet sayfasından yukarıdaki sorgulamaları yapabilmek için artık e-Devlet şifresi şart değil. Elektronik imza, mobil imza, yeni tip nüfus cüzdanı yani T.C. Kimlik Kartı bilgileri, internet-mobil bankacılık şifresiyle de e-Devlet sayfalarına girilebiliyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinin “1.6 – Kimlik tespiti” başlıklı bölümünde aynen aşağıdaki hükümler yer almaktadır.
“(1) Sağlık kurum ve kuruluşlarınca, kişilerin müracaatı aşamasında, acil hallerde ise acil halin sona ermesinden sonra, nüfus cüzdanı, sürücü belgesi, evlenme cüzdanı, pasaport veya verilmiş ise Kurum sağlık kartı belgelerinden biri ile kimlik tespiti ve biyometrik yöntemlerle kimlik doğrulaması yapılması zorunludur. Kimlik tespiti, biyometrik kayıt işlemi veya biyometrik kimlik doğrulama işlemini usulüne uygun yapmayan ve bu nedenle bir başka kişiye sağlık hizmeti sunulması nedeniyle Kurumun zarara uğramasına sebebiyet veren sağlık hizmeti sunucularından ödenen tutar geri alınır.
(2) 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu kapsamında sağlanan yardımlardan ücretsiz faydalananların, sağlık kurum ve kuruluşlarına birinci fıkrada belirtilen belgeleri ibraz edememeleri halinde 2828 sayılı Kanun kapsamında bulunduklarını gösterir belgeye göre gerekli işlemler yürütülecek sonrasında söz konusu belgelerin ibrazı ilgili Kurumdan istenecektir.
(3) Kapsamdaki kişilerin kendi adına bir başkasının sağlık hizmeti almasını veya Kurumdan haksız bir menfaat temin etmesini sağlaması yasaktır. Bu fiilleri işleyenlerden Kurumun uğradığı zararın iki katı kanunî faiziyle birlikte müştereken ve müteselsilen tahsil edilir ve ilgililer hakkında 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu hükümleri doğrultusunda suç duyurusunda bulunulur.”
Dolayısıyla Tebliğin (SUT’un) söz konusu hükümleri gereği aile hekimliklerinde, hastane ve tıp merkezlerinde yani tüm sağlık hizmet sunucularında muayene ve tedavi olan kişilerin, eczanelerde de ilaç alan kişilerin kimlik kontrollerinin yapılması, kimlik bilgilerinin alınması gerekiyor. Eğer yapılan soruşturmada ilgili sağlık hizmet sunucusunun (hastanenin, eczanenin) kusuru veya sorumluluğu tespit edilirse SGK tarafından gerekli cezalar uygulanıyor, bazen SGK ile olan sözleşmeleri iptal edilebiliyor, Türk Ceza Kanunu (TCK) hükümlerine göre cezalandırılmaları için ilgililer ve sorumlular hakkında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunuluyor.
Özellikle hastaların işini kolaylaştırıp süreci çabuklaştırıp, hızlandırmak için aile hekimlikleri ve devlet hastanelerine internet veya ALO 182 (MHRS) üzerinden alınan randevular yeterli olabiliyor, hastaneye gidince ayrıca kayıt yaptırmadan doğrudan doktorun odasına girilip muayene olunabiliyor, ilaç yazdırılabiliyor. Aslında burada muayeneyi yapan hekim veya yardımcısı sağlık personelinin kimlik kontrolü yapılması gerekiyor, ancak bazen yoğunluk buna engel olabiliyor, bazen kimlik kontörlüne gerek duyulmayabiliyor.
Bazı özel hastane ve tıp merkezlerinde de bu suiistimaller bizzat orada çalışanlar tarafından bilinçli olarak yapılabiliyor. SGK bunu önlemek için yıllar önce biyometrik kimlik doğrulama (avuç içi dama okuma, parmak izi okuma) uygulamasını devreye sokmuştu ancak koronavirüs salgınının ortaya çıkması üzerine bu uygulama durduruldu, halen de başlatılmadı.
Vatandaş olarak maalesef bazen bizler de duyarsız veya sorumsuz davranabiliyoruz. Örneğin; internetten randevu alıp gittiğimiz aile hekimliği veya hastanede muayene için odasına girdiğimiz hekimin bizden kimlik sormasına, ilaç alacağımız eczanede bizden kimlik sorulmasına olumsuz tepki gösterebiliyoruz, bundan rahatsız olabiliyoruz.